اولین پنجره‌ها به شکل حفره‌های کوچک ساخته می‌شدند تا هوا و نور به داخل خانه‌ها وارد شود. اما با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، هنر و صنعت هم پا به عرصه طراحی و ساخت پنجره‌ها گذاشت. در حال حاضر با توجه به نوع معماری ساختمان‌ها و شرایط متنوعی همچون شرایط آب‌وهوایی، شاهد وجود انواع پنجره در بازار هستیم. در ادامه همراه باشید تا به شما درباره تاریخچه و انواع پنجره بگوییم.
تاریخچه پنجره در ایران و جهان
در قرن سیزدهم قبل از میلاد، اولین پنجره‌ها، حفره‌هایی روی سقف بودند که برای ورود نور به داخل خانه‌ها تعبیه می‌شدند. بعدها این حفره‌ها را با پوست حیوانات، پارچه یا چوب می‌پوشاندند. پس از گذشت سال‌ها کم‌کم پنجره‌هایی ایجاد شد که ساکنان می‌توانستند آن‌ها را باز و بسته کنند. این پنجره‌ها را با تکه‌های مسطح شاخ حیوانات که شفاف بودند یا تکه‌های شیشه و سنگ مرمر پر می‌کردند و چارچوب آن را از چوب، آهن و سرب می‌ساختند.
کشورهای خاور دور (آسیای جنوب شرقی) هم از کاغذ برای پر کردن پنجره‌ها استفاده می‌کردند. پنجره‌های کاغذی از دیگر پنجره‌های ابتدایی بوده که در کره، ژاپن و چین باستان استفاده می‌شده و این پنجره‌ها بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه بودند.
رومی‌ها اولین کسانی بودند که برای اولین بار از شیشه برای تهیه پنجره استفاده کردند. فناوری که به نظر می‌رسد در اسکندریه در حدود سال ۱۰۰ میلادی خلق شده است. این شیشه‌ها شفافیت پنجره‌های فعلی را نداشتند.
در انگلستان در قرن چهاردهم، شاخ حیوانات را مسطح کرده و از آن به عنوان پنجره استفاده می‌کردند. از اوایل قرن هفدهم، استفاده از شیشه برای پنجره در خانه‌های افراد معمولی در این کشور رواج پیدا کرد. دوره‌گردهای آمریکایی در قرن نوزدهم در غرب آمریکا که در خانه‌های کالسکه‌ای زندگی می‌کردند، پنجره‌هایشان کاغذی بوده است.
به‌طورکلی پنجره‌های مدرن شیشه‌ای که امروزه آن‌ها را می‌بینیم، پس از تکمیل فرایند ساخت حرفه‌ای شیشه در صنعت ایجاد شده که قرن‌ها از اختراع اولین پنجره تا تولید پنجره‌های مدرن طول کشیده است.
تاریخچه پنجره در ایران هم درست مانند سایر کشورها به اولین سکونتگاه‌های بشری بازمی‌گردد که برای ورود نور و هوا، حفره‌هایی را ایجاد می‌کردند.
در معماری ایرانی، پنجره‌های مشبک ارسی بسیار دیده می‌شود. این پنجره‌ها را در خانه‌های تاریخی اصفهان، کاشان و یزد می‌توان دید و نمونه‌های امروزی آن هم در شهرهایی مانند تهران ساخته می‌شود.
پنجره‌های ارسی از شیشه‌های ساده و رنگی ساخته می‌شوند و شکل هندسی بسیار ظریف و زیبایی دارند. بعضی‌ها بر این باورند که ارسی ایرانی از معماری روسی وام گرفته است، اما این تصور اشتباه بوده و ارسی‌ها از عناصر اصلی معماری ایرانی به شمار می‌روند.
انواع پنجره کدامند؟
بیش از ۳۰ نوع پنجره در جهان وجود که در فرهنگ‌های مختلف با توجه به سنت‌ها یا شرایط جغرافیایی هر ملتی تهیه و ساخته می‌شوند. با این حال همه پنجره‌ها فارغ از شکل و ظاهر آن‌ها در اجزا با یکدیگر شباهت دارند. هر پنجره‌ای از فریم (پروفیل‌های فریم یا چهارچوب فیکس و سشی چهارچوب‌های بازشو)، شیشه، یراق‌آلات و نوارهای درزبندی تشکیل می‌شود. شناخت این اجزا می‌تواند به ما در شناخت انواع پنجره کمک کند.
1- فریم یا پروفیل پنجره
فریم یا پروفیل پنجره، همان قاب اطراف پنجره است که شیشه در آن جای می‌گیرد. جنس این قاب‌ها متفاوت است. چوب، آهن، آلومینیوم، آلوود، پروفیل PVC و UPVC از جنس‌های متفاوت فریم پنجره به شمار می‌روند. برای مثال در کلبه‌های چوبی و خانه‌های روستایی پنجره‌هایی با فریم چوبی را می‌توان دید و در شهرهای امروزی بیشتر از پروفیل UPVC استفاده می‌شود.
2- شیشه پنجره
شیشه پنجره که در داخل فریم قرار می‌گیرد، نور را به داخل خانه منتقل می‌کند. در گذشته از شاخ حیوانات شفاف، پارچه یا کاغذ برای این قسمت استفاده می‌کردند. هنوز هم در خانه‌های سنتی چینی، ژاپنی و کره‌ای می‌توان پنجره‌های کاغذی را مشاهده کرد. جز موارد استثنا، تمامی پنجره‌های فعلی از شیشه‌های شفاف تهیه می‌شوند. این شیشه‌ها می‌توانند تک جدار، دو جداره، هوشمند، بی‌رنگ و رنگ‌دار باشند.
3- یراق‌آلات
یراق‌آلات شکل باز و بسته شدن پنجره‌ها را در مشخص می‌کند. پنجره‌ها به صورت کشویی، دو طرفه، محوری و کلنگی با توجه به نوع یراق‌آلات می‌توانند باز و بسته شوند.
اولین پنجره‌ها امکان باز و بسته شدن نداشتند و ثابت بودند، اما در حال حاضر با توجه به معماری خانه و شرایط آب‌وهوایی می‌توان پنجره‌ها را به روش‌های متنوعی باز و بسته کرد.
پنجره‌های مناسب آب‌وهوای ایران
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار روی انتخاب پنجره‌ها، شرایط آب‌وهوایی هستند. ایران به عنوان یک کشور چهار فصل، دارای شرایط آب‌وهوای متنوعی است و به همین دلیل ساخت پنجره‌ها در نقاط مختلف ایران از قوانین متفاوتی پیروی می‌کنند. برای مثال در ناحیه کرانه دریای خزر به دلیل بالا بودن رطوبت و بارندگی، باید از پنجره‌هایی استفاده شود که برخلاف جهش وزش باد نصب شوند و عایق‌بندی رطوبتی بازشو آن‌ها بسیار مهم است.
اما در مناطق جنوبی ایرانی و کرانه خلیج فارس که از نواحی گرم و مرطوب به شمار می‌روند، پنجره‌ها باید از تابش مستقیم خورشید دور باشند یا نور خورشید را منعکس کنند. پنجره‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که بازشو آن‌ها بیشترین جریان هوا را به داخل وارد کند.
در نواحی کوهستانی و ارتفاعات مانند نواحی مرکزی ایران، رشته کوه‌های البرز و زاگرس به دلیل رطوبت کم هوا و سرمای شدید در زمستان، بهتر است که از پنجره‌های دوجداره استفاده شود تا از ورود دمای سرد به داخل خانه جلوگیری شود. همچنین بهتر است که بازشوها کوچک باشند تا از تبادل حرارت داخل به خارج جلوگیری شده و در ضلع جنوبی قرار بگیرند تا بیشترین نور خورشید به داخل خانه وارد شود.
در دشت‌ها و مناطق کویری ایران که شامل نواحی مرکزی و شرقی کشور می‌شود، آب‌وهوا گرم و خشک است. به همین دلیل باید پنجره‌ها به گونه‌ای طراحی شوند که مانع ورود گرما باشند. برای مثال طراحی پنجره‌ها باید از چوب به دلیل داشتن ضریب هدایت حرارتی کم باشد یا آن‌ها را به سایه‌بان مجهز کرده و از شیشه‌های رنگی و جذب کننده نور خورشید استفاده شود.
به‌طورکلی توجه به جهت وزش باد و بارندگی، معماری بنا، شرایط آب‌وهوایی و بسیاری عوامل دیگر روی ساخت پنجره مناسب تاثیرگذار است و نمی‌توان یک قانون کلی برای انتخاب پنجره‌های مناسب آب‌وهوای ایران داشت.
پنجره UPVC و انواع آن
همان‌طور که گفتیم UPVC از متریال‌های ساخت فریم پنجره محسوب می‌شود. پروفیل UPVC در صنایع بسیاری کاربرد دارد که یکی از آن‌ها ساخت درب و پنجره است. این پروفیل فاید فتالت یا BPA بوده و به همین دلیل برای سلامتی ضرر ندارد. پروفیل UPVC به دلیل قیمت کم، کیفیت بالا و ماندگاری بسیار در تهیه درب و پنجره‌ها بسیار کاربرد داشته و محبوب است.
پنجره‌های ساخته شده از این پروفیل بسیار مقاوم بوده و در برابر انواع شرایط آب‌وهوایی سخت هیچ آسیبی نمی‌بینند. این پنجره‌ها نه دچار خوردگی می‌شوند و نه دچار آسیب‌دیدگی. همچنین طول عمر پنجره‌های UPVC بین ۴۰ تا ۸۰ سال است. به همین دلیل پنجره UPVC نسبت به دیگر انواع پنجره‌ها کاربرد بیشتری داشته و می‌توان از آن در هر بافت شهری و روستایی استفاده کرد.
انواع پنجره UPVC عبارت است از:
پنجره یوپیویسی ثابت یا فیکس: این پنجره‌ها ثابت بوده و باز نمی‌شوند.
پنجره یوپیویسی دو لنگه با یک لنگه بازشو به صورت لولایی: این پنجره‌ها رایج‌ترین نوع پنجره محسوب می‌شوند.
پنجره یوپیویسی دو لنگه بازشو به صورت لولایی: این پنجره‌ها در مکان‌هایی با فضای باز کاربرد دارند.
پنجره یوپیویسی سه لنگه با دولنگه ثابت و یک لنگه بازشو لولایی: اگر می‌خواهید نمای بیشتری از بیرون خانه را داشته باشید، این پنجره‌ها انتخاب مناسبی خواهند بود.
پنجره یوپیویسی سه لنگه با دو لنگه بازشو: این پنجره‌ها دسترسی بیشتری نسبت به بیرون برای ما فراهم می‌کند.
پنجره یوپیویسی کشویی با یک لنگه بازشو: این پنجره‌ها روی یک ریل به صورت کشویی باز و بسته می‌شوند.
پنجره یوپیویسی ریلی با دو لنگه متحرک: این پنجره فضای بیشتری برای باز شدن دارد.
پنجره یوپیویسی قوسی: بالای این پنجره دارای قوس است.
کلام آخر
از همان روزی که انسان‌ها، تمدن‌نشینی را آغاز کردند و برای خود خانه ساختند، پنجره‌ها به زندگی ما وارد شدند. در طول سال‌ها، طراحی و ساخت این پنجره‌ها تکامل یافت و امروزه شاهد پنجره‌های مدرن و حرفه‌ای همچون پنجره‌های UPVC هستیم.
[table “1” not found /]