پنجره‌ها برای ما دریچه‌ی ورود به جهانِ دیگری‌ست، و شاید به همین دلیل است که به یکی از مهمترین بخش‌های هر خانه‌ای تبدیل شده.
توجه به نوع و جنس پنجره می‌تواند ارتباط ما با دنیای بیرون را متفاوت کند. یک پنجره‌ی خوب فارغ از روزنه‌ای برای نور و تهویه، عایق حرارتی و صوتی نیز محسوب می‌شود.
اما آیا می‌دانیدکه یک پنجره‌ی خوب «دقیقاً» چه ویژگی‌هایی دارد؟
تاریخچه‌ی پنجره در ایران و جهان
از وقتی انسان‌ها غارها را ترک کردند و برای خود خانه ساختند، پنجره‌ها جای خود را در میان زندگیِ نیاکان ما باز کردند.
هزاران سال پیش، پنجره‌های اولیه تنها حفره‌های کوچکی برای عبور نور و هوا بودند که بر روی سقف خانه‌ها ایجاد می‌شدند.
این پنجره‌های(حفره‌های) کوچک و ثابت، در طول زمستان یا در زمانِ طوفان با پارچه و یا پوست حیوانات پوشانده می‌شدند تا اینکه به مرور پنجره‌های متحرک به وجود آمدند.
این نوع پنجره‌های متحرک بیشتر به‌وسیله‌ی شاخ حیواناتِ صیقل خورده و یا چوب و آهن ساخته می‌شدند.
در جنوب‌شرقیِ آسیا و کشورهایی مانندِ ژاپن و کُره و چین، از کاغذ برای پوشش پنجره‌ها استفاده می‌کردند که هنوز هم در خانه‌ها و مناطق سنتی این کشورها این نوع پنجره‌ها رواج دارد.
رومیان اولین کسانی بودند که در حدود دو هزار سال پیش، از شیشه برای پوشاندن پنجره‌ها استفاده کردند. البته این شیشه‌های اولیه بسیار ضخیم و مات بودند؛
اما در حدود سیصد سال پیش بود که استفاده از شیشه در خانه‌های مردم انگلیس باب شد.
در ایران نیز از همان سال‌های ابتدایی، شاهد حضور پنجره به عنوان یکی از عناصر اصلی معماریِ ایرانی هستیم.
“اُرسی” که از معروف‌ترین پنجره‌های معماریِ ایرانی‌ست از شیشه تهیه می‌شد و بر خلاف خانه‌های غربی که تعداد زیادی پنجره‌ی کوچک داشتند، خانه‌های ایرانی به‌وسیله‌ی یک پنجره‌ی بسیار بزرگِ اُرسی مُزیّن می‌شدند.
ایرانیان از پنجره برای ورودِ نور، تهویه، زیبایی، حفظ حریمِ خانه و دور بودن از حشراتِ مزاحم استفاده می‌کردند.
می‌توان گفت پس از پیشرفتِ جهانی صنعت و توانِ ساخت شیشه‌های شفاف، پنجره‌های امروزی شکل گرفتند.
انواع پنجره
پنجره‌ها از نظر شکل و کارکرد، انواع بسیاری دارند، چرا که با گسترش هنر و معماری و مباحث زیبایی‌شناسی، توجه ویژه در طراحی و ساختِ پنجره‌ها وارد فاز جدیدی شد.
اما تمام پنجره‌ها فارغ از هر گونه شکل و کارکرد، در سه عنصر با هم مشترک هستند:
– فریم (چارچوب و قالب)
– یراق آلات (نحوه‌ی باز و بسته شدن)
– شیشه
برای مثال بخش داخلی تمام پنجره‌ها از شیشه ساخته می‌شود، این شیشه‌ها می‌توانند رنگ و جنس متفاوتی داشته باشند.
پنجره‌ها را بر اساس شیشه، می‌توان به پنجره‌های تک جداره، دو جداره، هوشمند، شیشه‌رنگی و بی‌رنگ تقسیم کرد.
چارچوب یا فریم پنجره هم متناسب با نوع معماری و شرایط جَوی از مَتریال‌هایی مانند چوب، آهن، یوپی‌وی‌سی (UPVC)، پی‌وی‌سی (PVC)، آلومینیوم، آلوود و … طراحی و ساخته می‌شود.
برای مثال در کلبه‌های چوبی یا خانه‌های روستایی از چوب و در مناطق شهری معمولاً از UPVC استفاده می‌شود.
طریقه‌ی باز و بسته شدنِ پنجره‌ها به نوع یراق‌آلات، نوع بنا، شرایط آب و هوایی و فضای پنجره می‌تواند کشویی، محوری، لولایی، کلنگی، یک‌لنگه، دو لنگه و … باشد.
ویژگی‌ها و مشخصات یک پنجره‌ی خوب چیست؟
انرژی و انرژی!
مهمترین ویژگی و مشخصات یک پنجره‌ی خوب را می‌توان میزان مصرف و یا هدر رفت انرژی دانست. چرا که پنجره‌ها نقش به‌سزایی در حفظ انرژی درونِ خانه دارند.
برای مثال اگر پنجره‌ها عایق‌بندی مناسبی نداشته باشند می‌توانند گرما یا سرمای داخلی خانه را به بیرون منتقل کرده و باعث کارکرد بیشتر وسایل سرمایشی / گرمایشی شوند که همین موضوع می‌تواند هزینه‌های بسیاری در طول زمان تحمیل کند.
به همین دلیلِ بسیار مهم است که یک پنجره باید عایق حرارتی داشته باشد.
نوع عایق حرارتی در پنجره‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد:
– نوع شیشه
– تعداد جداره‌ها
– فاصله‌ی لایه‌ی هوایی بین آن‌ها
– نحوه‌ی درزبندی
– مقاومت حرارتی
– ضریب هدایتی قاب پنجره
فریم (چارچوب یا قالب) پنجره باید از جنس باکیفیت و مستحکمی باشد که عایق بوده و مقاومت بالایی در شرایط مختلف آب و هوایی داشته باشد. برای مثال، پروفیل UPVC در پنجره‌ها از عایق‌بندی مستحکمی برخوردار است و از هدر رفتن انرژی در شرایط آب و هوایی متنوع جلوگیری می‌کند.
پروفیل‌های UPVC مزایای دیگری را هم دارا هستند:
– طول عمر بالا (۴۰ تا ۸۰ سال)
– استحکام و دوام بالا ( این نوع پروفیل در برابر پوسیدگی و خوردگی بسیار مقاوم است.)
– تعمیر و نگهداری اندک( به دلیل عدم نیاز به تعویض و دارا بودن استحکام و کیفیت بسیار بالا، این نوع پروفیل هزینه‌ی نگهداری به جز موارد استثناء ندارد.)
– نظافت آسان ( این نوع پروفیل به راحتی خاصیت پاک‌شوندگی و تمیزی دارد.)
– قیمت اندک ( با توجه به مزایای بسیار این نوع پروفیل‌ها، مقرون به‌صرفه بودن یکی از ویژگی‌های بارز UPVC شمرده می‌شود.)
– عایق صوتی ( این نوع پروفیل عایق صوتی و کاهنده‌ی آلودگی در محیط داخلی است.)
– عایق حرارتی ( پروفیل UPVC در برابر انتقال گرما و سرما عایق بسیار مقاومی بوده و از هدر رفتن انرژی و هزینه جلوگیری می‌کند.)
– سازگار با محیط‌زیست ( این نوع پنجره‌ها غیر اشتعال بوده و همچنین می‌توان آن‌ها را به‌راحتی بازیافت کرد.)
– تنوع در مدل ( با توجه به شرایط آب و هوایی بسبار مهم است که بتوان از پنجره‌هایی استفاده کرد که نوع باز شدنِ آن را به شکل‌های مختلف بتوان طراحی و اجرا کرد.)
پس از فریم، توجه به نوع درزبندی بسیار اهمیت دارد، چرا که درزبندی استاندارد و مناسب می‌تواند مانع از اتلاف انرژی شود. می‌توان گفت شیشه‌های چند جداره اگر فاصله‌ی لایه‌ی هوایی مناسبی داشته باشند و به خوبی درزبندی شوند، می‌توانند در کنترل انرژی بسیار موثر باشند.
معمولاً فضای بین شیشه‌ها با گاز آرگون یا کریپتون انباشته می‌شود و فاصله‌ی آن‌ها بین ۶ تا ۲۰ میلی‌متر متغیر است.
فاصله‌ی ۱۵ میلی‌متری بین دو جداره‌ی شیشه، بهترین و مناسب‌ترین فاصله محسوب می‌شود که کارایی مناسب‌تری با خود به همراه دارد.
و در انتها
همانطور که مشاهده کردید ویژگی و مشخصات یک پنجره‌ی مناسب به عوامل متعددی بستگی دارد، اما می‌توان عایق حرارتی و جنس پروفیل فریم را اصلی‌ترین معیار سنجش و تشخیص یک پنجره‌ی خوب دانست.